TY - JOUR ID - 249247 TI - تأثیر فرهنگی- اجتماعی کاشی‌نگاره‌های دروازه‌ها و سردَرهای عصر قاجار تهران JO - رهپویه هنرهای صناعی JA - RAC LA - fa SN - 2821-0352 AU - ذوالفقاری, فاطمه AU - هوشیار, مهران AD - مدرس دانشگاه و کارشناس‌ارشد رشته صنایع‌‌دستی، تهران، ایران AD - دانشیار دانشگاه هنر دانشگاه سوره، تهران، ایران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 1 IS - 1 SP - 19 EP - 32 KW - دروازه‌ها و سردَرها KW - کاشی‌نگاری KW - ادبیات روایی KW - دوره‌ی قاجار KW - شهر تهران DO - 10.22034/rac.2021.249247 N2 - عصر قاجار یکی از متحول­ترین ادوار تاریخ ایران در وجوه مختلف هنری، سیاسی، اقتصادی و نظام اجتماعی محسوب می ­شود. در این دوره تهران به­ دلیل روند رشد شهرنشینی، با دگرگونی­ های اساسی و بنیادین در زمینه ­ی معماری و تزئینات وابسته به ­آن خصوصاً کاشی­کاری مواجه گردید. به ­طوری­که، کاشی­کاری در بناهای عمومی همانند دروازه ­ها و سردَرهای شهری، در سطح وسیعی به­ کار گرفته شد. با تأثیر ادبیات و گرایش به مضامین باستانی در سلیقه­ ی حاکم بر این دوره، هنرمندان نیز مضامین مختلفی از ادبیات کهن را دست­مایه­ ی هنر خود قرار دادند؛ که علاوه بر نقش کارکردی و تزئینی می­ توانست، القاکننده ­ی پیام ­های فرهنگی و سیاسی نیز باشد. با مشاهده کاشی ­نگاره ­های این دوره، می­توان دریافت که اغلب آن­ها جنبه­ ی روایی داشته و بیان­گر یک موضوع مشخص می ­باشند. در این پژوهش بنیادی، تلاش شده­، تا با شناخت نقوش روایی- ادبی کار شده بر روی دروازه ­ها، به تأثیر آن در ارتقاء آگاهی و بینش فرهنگی و ادبی، مخاطب اشاره شود. پژوهش حاضر، به لحاظ ماهیت پژوهشی توصیفی- تحلیلی است و شیوه ­ی گردآوری اطلاعات اسنادی و با تکیه بر مشاهدات حاصل از کاشی­ های تصویری در شهر تهران تدوین شده ­است. با تحلیل یافته­ های پژوهش، به ­نظر می­ رسد، کاربرد این نقوش در سطوح مختلف شهری و در معرض دید قرارگرفتن آن­ها برای عموم مردم می­تواند در انتقال مفاهیم فرهنگی، تاریخی، عقاید و باورهای ایران زمین مؤثر واقع شود. مشاهده این تصاویر در ارتقاء سطح شناخت و آگاهی افراد جامعه بی ­تأثیر نبوده­؛ و امروزه نیز می­توان از این هنر دیرین به­­ عنوان ابزاری بصری، برای بیان موضوعات اجتماعی و نیز ترویج تاریخ و فرهنگ این سرزمین استفاده کرد.  UR - https://rac.soore.ac.ir/article_249247.html L1 - https://rac.soore.ac.ir/article_249247_9987254406f934073c760ef9eeab1c12.pdf ER -